بیمه های مهندسی از جمله رشته های مهم و نوین در بازار جهانی بیمه محسوب می شود که با توجه به کاربردهای گوناگون آن از تنوع زیای برخوردارند. بیمه های مهندسی به دو گروه عمده تقسیم می شوند:
الف) بیمه نامه هایی که پروژه های عمرانی و زیربنایی را در حین اجرا و به صورت تمام خطر تحت پوشش قرار می دهند.
ب) بیمه نامه هایی که مناسب زمان بهره برداری از کارخانجات، سازه های تکمیل شده و ماشین آلات و تجهیزات پیمانکاران می باشند و باید هر سال تمدید گردند.
بیمه‌نامه‌های قابل ارائه مربوط به بند الف
بیمه نامه تمام خطر پیمانکاران (C.A.R)
کلیه طرح های عمرانی در بخش ساختمان از تاریخ شروع به کار تا زمان تحویل دائم تحت پوشش این بیمه نامه قرار می گیرند. در این بیمه انواع عملیات ساختمانی نظیر احداث سدها، فرودگاه ها، تونل ها، سیلوها، بیمارستانها، هتل ها، بندرسازی، اسکله سازی، ساختمان ایستگاه های فرستنده رادیو و تلویزیون و تاسیسات مخابراتی، ساختمان های مسکونی و تجاری و هر نوع عملیات ساختمانی دیگر تحت پوشش بیمه ای قرار میگیرند.
بیمه نامه تمام خطر نصب (E.A.R)
این نوع بیمه تامین جامع و کافی در مقابل خطراتی است که به هنگام نصب تاسیسات و ماشین آلات پروژه های صنعتی و تولیدی از جمله نیروگاه های برق، خطوط انتقال نیرو، فولاد، ذوب آهن، خطوط راه آهن، پالایشگاه، خطوط لوله نفت و گاز، فعالیت های نساجی، شیمیایی و غیره به وقوع می پیوندد.
شکست ماشین آلات (MB)
این بیمه که ماهیتاً بیمه حوادث ماشین آلات است، خسارت فیزیکی وارد بر اقلام بیمه شده را که به طور ناگهانی و غیرقابل پیش بینی به وقوع پیوسته و موجب تعمیر یا تعویض اجزای دستگاه های مورد بیمه بشود را تحت پوشش قرار می دهد. مانند:
- دستگاه های مولد نیروی برق
- ماشین آلات کارخانه ریسندگی و بافندگی
- ماشین آلات کارخانه تولید قند و شکر
- دستگاه های کارخانه صنعتی
بیمه ماشین آلات و تجهیزات پیمانکاری (CPM)
این بیمه تمامی خسارتهای وارده به ماشین آلات و تجهیزات پیمانکاران مانند لودر، بولدوزر، ساید بوم، جرثقیل و … را که تحت عملیات کاری پیمانکاران می باشد را تحت پوشش قرار می دهد.
بیمه فساد کالا در سردخانه (DOS)
این بیمه خسارتهای وارد به کلیه کالاهای قابل نگهداری در سردخانه ها از قبیل مواد پروتئینی، میوه جات، فرآوردههای لبنی و نیز شیمیایی و دارویی ناشی از شکست ماشین آلات سردخانه را تحت پوشش قرار می دهد.
بیمه فساد کالا در سردخانه (DOS)
این بیمه خسارتهای وارد به کلیه کالاهای قابل نگهداری در سردخانه ها از قبیل مواد پروتئینی، میوه جات، فرآوردههای لبنی و نیز شیمیایی و دارویی ناشی از شکست ماشین آلات سردخانه را تحت پوشش قرار می دهد.
بیمه تجهیزات الکترونیک (EE)
این بیمه خطرات وارد به انواع تجهیزات مورد استفاده در کارگاه های صنعتی، صنایع، لوازم پزشکی و آزمایشگاهی، لوازم اداری، سیستمهای هشدار دهنده، تجهیزات بیمارستانی، دستگاههای کنترلی، تجهیزات مربوط به سینما و فیلمبرداری، دستگاه های تست مواد، کامپیوتر و مانند آن ها را تحت پوشش قرار می دهد.
بیمه تمام خطر اموال صنعتی
این نوع بیمه تمام خسارات فیزیکی غیرقابل پیش بینی و ناگهانی وارده به تجهیزات، ماشین آلات و کلیه اموال مراکز صنعتی را تحت پوشش خواهد داشت.
بیمه ریسک های تکمیل شده ساختمانی (CECR)
این بیمه خسارت های وارد به انواع سازه های احداث شده را در زمان بهره برداری از قبیل جاده، باند فرودگاه، تونل، کانال، بندرگاه، انواع سدها و … تحت پوشش قرار می دهد.
بیمه عیوب اساسی و پنهان ساختمان یا تضمین کیفیت ساختمان (LDB)
دوره پوشش بیمه ای این بیمه نامه از زمان صدور پایان کار آغاز و تا 10 سال پس از آن ادامه پیدا خواهد کرد. ویرانی کل ساختمان، هزینه هایی که به منظور جلوگیری از تخریب یا توسعه خسارت صورت می گیرد، به همراه هزینه های لازم برای پاک سازی محل و برداشت ضایعات در این بیمه نامه پوشش داده می شود.
بیمه‌های مهندسی زیر مجموعه بیمه‌های اموال است که در دو حالت ذیل اموال موضوع این گروه بیمه ای را تحت پوشش تمام خطر قرار می دهد:
الف – اموال در جریان احداث / نصب شامل پروژه‌های درحال ساخت
ب – اموال در حال بهره برداری شامل سازه‌ها و تأسیسات درحال بهره‌برداری و یا ماشین‌آلات و تجهیزات فنی
مفهوم تمام خطر در بیمه های مهندسی (All Risks) این است که تمام خطرات به جز آنچه صراحتاً در بیمه نامه مستثنی شده تحت پوشش است.
برخی کلوزهای متعارف در بیمه های مهندسی (Clause / Endorsement) به شرح زیر است:
– کلوز ۰۰۱ (SRCC)
– کلوز ۰۰۳ (دوره نگهداری ساده)
– کلوز ۰۰۴ (دوره نگهداری گسترده) و …
– کلوز ۰۲۰ ( برداشت ضایعات)
– کلوز ۰۰۹ (استثناء زلزله)
– کلوز ۰۱۰ (استثناء سیل و طغیان آب(
– کلوز ۰۱۲ (استثناء طوفان و باد) و …
– کلوز ۰۰۵ (حد جدول زمانبندی)
– کلوز ۱۰۹ (حد دپوی مصالح پایکار)
– کلوز ۲۱۷ (حد کانال روباز) و …
– کلوز ۰۰۸ (رعایت آئین‌نامه مقاوم‌سازی در برابر زلزله)
– کلوز ۱۰۷ (تضمین مربوط به کمپها و انبارها)
– کلوز ۱۱۲ (تضمین مربوط به تجهیزات اطفای حریق) و …
بیمه تمام خطر پیمانکاران(C.A.R)
به موجب این بیمه طرح های عمرانی و ساختمانی مانند پروژه های احداث واحدهای مسکونی، تجاری، اداری، مدارس، کارخانجات، نیروگاه ها، راه آهن ها، فرودگاه ها، جاده ها، پل ها، سدها، شبکه های فاضلاب و … تحت پوشش قرار می گیرند.
مدت بیمه از زمان تخلیه مصالح در محل اجرای پروژه شروع و تا اتمام آن و تحویل کار به کارفرما ادامه دارد. تحت این بیمه نامه ساختمان های موقت ، تجهیزات و ماشین آلات ساختمانی ، اموال مجاور و تحت بخش دو این بیمه نامه مسئولیت در قبال اشخاص ثالث نیز قابل بیمه شدن می باشند.
این پروژه ها از تاریخ شروع تا زمان تحویل به کارفرما در مقابل هرگونه خسارت ناشی از هر حادثه همچنین خسارت های مادی، جرح، صدمات بدنی وارده به اشخاص ثالث، پاکسازی محیط و برداشت ضایعات تحت پوشش این بیمه قرار گیرد.
بیمه تمام خطر پیمانکاران از جمله بیمه های تمام خطر می باشد، به این معنی که تقریباً هرگونه زیان یا خسارت ناگهانی و غیر قابل پیش بینی که در طول مدت بیمه به اموال بیمه شده در جریان احداث ، واقع در محل اجرای پروژه ساختمانی وارد شود مشروط بر اینکه به نحوی مشخص در بیمه نامه مستثنی نشده باشد تحت پوشش قرار می دهد که مهم ترین آنها عبارتند از :
الف : سیل، طغیان آب، باران، برف، بهمن، امواج عظیم دریا در اثر آتشفشان. ب : آتش سوزی، صاعقه، انفجار، زلزله و…. ج : هرنوع طوفان. ه : دزدی ساده ، سرقت با شکست حرز٫ و : خسارات ناشی از اجرای ناصحیح کار، عدم مهارت، سهل انگاری، اعمال توأم با سوءنیت. ز : از بین رفتن یا خسارت وارد به مصالح ساختمانی، ماشین آلات ساختمانی و لوازم و تجهیزات ساختمانی را که در حین حمل و نقل در محدوده اجرای پروژه، انبار داری، یا در هنگام سوارکردن یا پیاده کردن ماشین آلات به وقوع بپیوندد را تحت پوشش قرار می دهد.
بیمه تمام خطر نصب(E.A.R)
این بیمه‌نامه خسارتهای فیزیکی غیرقابل پیش‌بینی ناشی از حادثه که در حین اجرای عملیات نصب و یا مونتاژ انواع ماشین‌آلات و تجهیزات و نیز نصب هرگونه سازه با اسکلت فلزی درکارگاه های کوچک و بزرگ صنعتی، صنایع خودروسازی، شیمیائی، فولاد،غذائی، چوب و کاغذ، چرم، کاشی سازی صنایع وابسته به کشاورزی، همچنین سیستمهای مخابراتی ابزارهای دقیق آزمایشگاهی، نیروگاه‌ها، پروژه‌های انتقال آب، گاز وخطوط انتقال نیرو را تحت پوشش قرار می‌دهد.
در بیمه‌نامه تمام خطر نصب، خسارتهای ناشی از آتش‌سوزی، صاعقه، انفجار، زلزله، سیل، طوفان، لغزش و رانش زمین، دزدی با شکست حرز تحت پوشش قرار می‌گیرد. مواردی نظیر طراحی غلط، مصالح معیوب، اجرای غلط، خطرات بوجود آمده در کارخانه سازنده ماشین‌آلات و تجهیزات بکار گرفته شده برای نصب نیز قابل بیمه شدن هستند.
پوشش بیمه تمام خطر از زمان شروع عملیات نصب و ساختمانی آغاز و شامل دوره آزمایش و نگهداری نیز خواهد شد. مسئولیت مالی و جانی در برابر اشخاص ثالث نیز در بخش دو بیمه تمام خطر تحت پوشش قرار می‌گیرد.
مدارک مورد نیاز جهت صدور بیمه نامه تمام خطر پیمانکاری و نصب: – کپی قرارداد یا موافقتنامه – جدول زمانبندی – نقشه محل یا مسیر پروژه – پرسشنامه تکمیل شده با مهر و امضای بیمه گذار – گزارش بازدید کارشناس بیمه گر
بیمه ماشین آلات و تجهیزات پیمانکاری(C.P.M) این بیمه نامه برای انواع ماشین آلات و تجهیزات مانند: بلدوزر، گریدر، بیل مکانیکی و سایر وسایل و تجهیزات مشابه که در کارهای ساختمانی و نصب مورد استفاده پیمانکاران قرار می گیرد، صادر می شود و خسارت های وارده را با رعایت شرایط و استثنائات بیمه نامه تحت پوشش قرار می دهد.
خطرات تحت پوشش C.P.M : بیمه نامه ماشین آلات پیمانکاران خطرات مستثناء شده را ذکر می کند بدین معنی که کلیه خطراتی که استثناء نشده است تحت پوشش می باشد با توجه به این امر خطرات تحت پوشش عبارتند از : – صاعقه، انفجار، آتش‌سوزی، زلزله، ریزش کوه یا صخره، سقوط و واژگونی – سیل، آب گرفتگی – طوفان، گردباد، تندباد – دزدی – باران ، برف، بهمن – سایر حوادث با منشا خارج از ماشین آلات و تجهیزات بیمه شده ، به جز آنچه صراحتاً در بیمه نامه مستثنی شده است.
مدارک لازم برای ارائه نرخ و شرایط در بیمه C.P.M: – پرسشنامه تکمیل شده با مهر و امضاء بیمه گزار – لیست ماشین آلات با مشخصات (شامل نوع مدل سازنده سال ساخت ظرفیت شماره سریال تعداد وارزش جایگزینی – گزارش بازدید کارشناس بیمه گر
بیمه سازه های تکمیل شده(C.E.C.R)
مالکان پروژه های بزرگ راه و ساختمان، همواره به دنبال پوشش بیمه جامعی بوده اند که بتواند پروژه های تکمیل شده عمرانی را پس از تحویل پروژه در مقابل خطرهای طبیعی و… تحت پوشش قرار دهند. اهم سازه هایی که می توانند تحت پوشش این بیمه نامه قرار گیرند عبارتند از:ساختمان ها و تاسیسات ، برج ها، جاده ها، راه آهن، باندهای فرودگاه، پل ها، تونل ها، سدها، کانال ها، بندرگاه ها، شبکه های آبیاری، مخازن ذخیره آب، خطوط لوله آب، نفت، گاز و فاضلاب ونیز انبارها و معادن و …. در زمان بهره برداری.
این بیمه نامه خسارت های فیزیکی ناگهانی و غیرقابل پیش بینی که نیاز به تعمیر و یا تعویض مورد بیمه داشته باشد تحت پوشش قرار می دهد. خطرهای تحت پوشش عبارتند از: طوفان، سیل یا طغیان آب ،آتش سوزی ، صاعقه ، انفجار ، نشست زمین، لغزش زمین و صخره ها یـــا هر گونه حرکت دیگر زمین، یخبندان، یخ و برف، خرابکاری عمدی، آتش سوزی، صاعقه و انفجار و… مطابق شرایط عمومی.
بیمه فساد کالا در انبار سردخانه(D.O.S)
هدف از ارائه این بیمه پاسخگویی به نیاز اشخاصی است که کالای خود را در سردخانه ها انبار نموده و در قبال فساد کالایشان دراثر شکست ماشین آلات سرد کننده، خواستار پوشش بیمه اند. بدین معنی چنانچه حادثه ای موجب از بین رفتن یا خسارت وارد به تجهیزات سردکننده بشود و غرامت ناشی از آن، تحت شرایط بیمه شکست ماشین آلات قابل جبران باشد، فساد محصول در اثر چنین حادثه ای تحت پوشش خواهد بود.
لازم به ذکر است که بیمه فساد کالا مکمل پوشش ارائه شده در بیمه (شکست) ماشین آلات و اخذ آن جز در ارتباط با بیمه ماشین آلات موردی ندارد.
بیمه تجهیزات الکترونیک (EE)
این بیمه خطرات وارد به انواع تجهیزات الکترونیکی مورد استفاده در کارگاه‌های صنعتی، صنایع، لوازم پزشکی و آزمایشگاهی، لوزم اداری، سیستمهای هشدار دهنده، تجهیزات بیمارستانی، دستگاههای کنترلی، تجهیزات مربوط به سینما و فیلمبرداری، دستگاههای تست مواد، تجهیزات گیرنده و فرستنده، کامپیوتر و مانند آنها را تحت پوشش قرار می‌دهد.
برخی از این انواع وسایل الکترونیکی که می تواند تحت پوشش بیمه نامه تجهیزات الکترونیک قرار گیرد به شرح زیر است:
الف – کامپیوترها و قسمت های خارجی آنها مانند صفحه کلید، چاپگر، واسطه ها، صفحه نمایش، قلم نوری و پلاتر و همچنین تجهیزات اضافی که برای بهره برداری مورد نیاز است مانند سیستم تهویه و ترانسفورماتور. ب – کارت پانج، نوارهای مغناطیسی و دیسک های نوری. ج – تجهیزات پزشکی مانند دستگاه اشعه X ، تجهیزات دندانپزشکی، آزمایشگاهی، تشخیص طبی و… د- دستگاههای الکترونیکی مخابراتی مثل تلفنخانه مرکزی، دستگاههای تلکس، تجهیزات ایستگاه های رادیو تلویزیون، رادار، سیستم ناوبری دریایی و هوایی. هـ – وسایل فیلمبرداری، دوربین ها، ویدئو، دستگاه های ضبط و پخش صدا. و – ماشین های اداری ، مانند دستگاه فتوکپی ،کامپیوترهای شخصی و غیره.
مهمترین خطرهایی که می تواند تحت پوشش قرار گیرد عبارتند از : آتش سوزی، صاعقه، انفجار، سیل، طغیان آب و طوفان در مناطقی که در معرض مستقیم خطرات مذکور قرار دارند، شکست در اثر عوامل الکترونیکی و مکانیکی در صورتی که خسارت مذکور در تعهد فروشنده یا تحت پوشش قرارداد نگهداری مورد بیمه باشد، بیمه گر تعهدی در جبران خسارت نخواهد داشت. سقوط هواپیما، دوده، خوردگی، گرد و خاک، رطوبت، غبار، خسارت عمومی بـه وسیلـــه کـارکنـان، زمیــن لرزه ، ریزش کوه، سقوط بهمن.
بیمه شکست ماشین آلات(M.B)
این بیمه نامه خسارات وارد بر ماشین آلات و تجهیزات کارخانجات ناشی از عیوب مکانیکی و یا الکتریکی که بطور ناگهانی و غیر قابل پیش بینی به وقوع می پیوندد را تحت پوشش قرار می دهد. ماشین آلات و دستگاه های زیر می توانند از این نوع پوشش بیمه ای استفاده کنند:
• ژنراتور ها، توربین ها • ماشین آلات تراشکاری، بافندگی، چاپ • ماشین آلات تولید مواد غذائی
و …
برخی از خطرات تحت پوشش در این نوع بیمه نامه عبارتند از : • عیوب ناشی از شکست مکانیکی ماشین آلات • اشتباه در سیستم روغن کاری • عوامل جوی • خسارات فیزیکی ناگهانی و غیر قابل پیش بینی • طراحی غلط • شکست الکتریکی که عمدتاً ناشی از نوسانات برق می باشد • اشتباهات عمدی و خرابکارانه کارگران • افتادن اشیاء خارجی به درون ماشین
بیمه شکست ماشین آلات دارای بعضی استثنائات نیز می باشد که برخی از آنها عبارتند از: • خساراتی که توسط بیمه نامه های دیگر تحت پوشش قرار دارند • خسارات طبیعی • جنگ • عمل عمدی بیمه گذار و یا نمایندگان او • استهلاک و خوردگی
مدارک لازم برای ارائه نرخ و شرایط در بیمه M.B
– پرسشنامه تکمیل شده با مهر و امضاء بیمه گزار – لیست ماشین آلات با مشخصات (شامل نوع مدل سازنده سال ساخت ظرفیت شماره سریال تعداد و ارزش جایگزینی – گزارش بازدید کارشناس بیمه گر
عیوب اساسی و پنهان ساختمان (L.D.B)
بیمه ای است که نقص در سازه های اصلی ساختمان ناشی از طراحی نادرست ، ساخت معیوب ، به کارگیری مواد یا مصالح معیوب که در طی اعتبار بیمه‌نامه به بیمه‌گر اعلام می شود و در زمان صدور گواهی پایان کار و گواهی تأیید بازرس فنی آشکار نشده باشد را تحت پوشش قرارمی دهد . سازه های اصلی ساختمان عبارت است از: سازه های باربر اصلی برای پایداری یا استحکام ساختمان مانند پی، ستونها، کف ها،تیرها، بادبندها و تمام دیوارهای باربر و سقف ها.
سازه های جانبی ساختمان عبارت است از: اجزای غیرباربر ساختمان ها مانند دیوارهای غیرباربر، پنجره ها، گچ کاریها، کاشی کاریها، کف پوشها، دربها، نازک کاریها، لوله کشی های آب، گاز و فاضلاب های داخلی و تاسیسات الکتریکی و مکانیکی ثابت به استثنای مواردی که تحت عنوان سازه های اصلی تعریف شده اند.
خسارت ها و هزینه‌های تحت پوشش (L.D.B):
این بیمه نامه خسارتهای مالی ناشی از عیوب اساسی و پنهان ساختمان را بشرح زیر تامین می نماید :
– ویرانی کل ساختمان یا خسارت وارده به ساختمان و متعلقات آن – هزینه‌هائی که به منظور جلوگیری از تخریب یا توسعه خسارت صورت می گیرد – هزینه‌های لازم برای پاکسازی محل و برداشت ضایعات – هزینه های حرفه‌ای
نکته قابل توجه آن است که خسارات وارد به سازه های جانبی ساختمان در صورتی توسط این بیمه نامه پوشش داده می شود که ناشی از وقوع خسارت در سازه اصلی ساختمان باشد.
ذینفع این بیمه نامه مالک ساختمان یا هر شخصی که بنا به درخواست بیمه گذار نام وی در این بیمه نامه درج گردیده است و تمام یا بخشی از خسارت مطابق با شرایط بیمه نامه به وی پرداخت می گردد و یا هر شخص دیگری که بعداً مالک خواهد شد، بوده و سرمایه بیمه شده، سرمایه نهایی است که پس از تکمیل ساختمان توسط بازرس فنی بیمه گر محاسبه می شود.
پوشش این بیمه‌نامه منوط به نظارت بازرس فنی منتخب بیمه‌گر بر مراحل مختلف عملیات اجرائی ساختمان می باشد این نظارت از زمان شروع عملیات ساختمان آغاز می شود .
مدت اعتبار بیمه‌نامه (L.D.B) پوشش این بیمه‌نامه از تاریخ صدور گواهی پایان کار ساختمان آغاز و پس از گذشت مدت ده سال از آن تاریخ پایان خواهد یافت .
فرآیند صدور بیمه نامه متقاضی در جریان انجام عملیات احداث به بیمه گر مراجعه ، فرمهای مرتبط را تکمیل ضمن انجام بازدیداولیه بیمه نامه مرتبط صادر خواهد شد.
بازدید های دوره های در حین انجام عملیات ساختمانی اجتناب ناپذیر است. و بیمه گذار موظف به انجام توصیه های ابلاغی است.
